Cztery najstarsze polskie przewodniki po Karpatach Wschodnich,
w których znajdziemy gorgańskie opisy
Historię górskiej literatury przewodnikowej związanej z obecnymi i byłymi polskimi górami zwykło się rozpoczynać w połowie XIX w.[1]. Przewodniki drukowane, w których pojawiają się wzmianki o Karpatach Wschodnich, zaczęły ukazywać się od lat 80. XIX w. Z chronologicznie najstarszych należy wymienić: Jana Gregorowicza, Przewodnik dla zwiedzających Czarnogórę w powiecie Kossowskim, Lwów 1881; Alexandra Hekscha i Władimira Kowszewicza, Illustrierter Führer durch die ungarischen Ostkarpathen, Galizien, Bukowina und Rumänien: Handbuch für Touristen und Geschäfts-Reisende, Vienna 1882; Károlya Siegmetha, Kaschau etc. und die ungarischen Ostkarpathen, Kaschau 1885; Leopolda Wajgla, Przewodnik na Czarnohorę i w Góry Pokuckie, Lwów 1885; Károlya Siegmetha, Die Ungarischen Ostkarpathen - A magyar Keleti Kárpátok, Zürich 1889; Adolfa Inlendera, Przewodnik ilustrowany po c. k. austr. kolejach państwowych, z. 32, Wiedeń 1892; Henryka Hoffbauera, Przewodnik na Czarnohorę i do wschodnich Beskidów. II. Zeszyt, Kołomyja 1898. Zamykają one turystyczną literaturę dziewiętnastowieczną wyraźną klamrą, za którą znajdziemy wydawnictwa drukowane z większym stopniem szczegółowości opisu oraz jakości druku czy ilości czytelnych ilustracji. Poniżej przedstawiam krótkie omówienie czterech polskich przewodników z owego okresu.